Dr. Vedat Bulut
Mobbing İle Mücadele Derneği

Genel Başkanı

Türk Dil Kurumu (TDK) Güncel Türkçe Sözlüğü’nde ‘’İş yerlerinde, okullarda vb. topluluklar içinde belirli bir kişiyi hedef alıp, çalışmalarını sistemli bir biçimde engelleyip huzursuz olmasına yol açarak yıldırma, dışlama, gözden düşürme’’ şeklinde belirtilen bir sözcük. Bu sözcüğün İngilizce hali ‘’Mobbing’’ toplumda daha yaygın olarak kullanılan ve eksik de olsa giderek farkındalığı artan bir terim oldu. Bu terimin tam açıklayıcı bir tanımı Mobbingle Mücadele Derneği tarafından yapılmıştır: Bir işyerinde; bir kişi veya grup tarafından, hedef seçilen bir kişi/gruba karşı, asıl maksat gizlenerek muhtelif nedenlerle, belirli bir süre, sistemli ve tekrarlanan, insan onuru ile bağdaşmayan, eylem ve işlemlerle yapılan ve mağdurun ekonomik, psikolojik, fiziksel ve sosyal statüsünde olumsuzluklar meydana getiren olayların bütünüdür.

Bu eylem duygusal ve örgütsel saldırı içeren bir tür psikoterör eylemidir. Psikolojik taciz içeren davranışlar baskıya, yıldırmaya, bezdirmeye, duygusal linç ve eziyete yöneliktir. Bezdiri eylemi sözel veya beden diliyle gerçekleştirilen, hedef olarak seçilen birey veya bireylerde yıkıcı etkileri olan sosyal bir saldırı eylemidir. Sosyal yönü ele alındığında üretimi engelleyen ve iş gücü kaybına neden olan bir toplumsal sendromdur. Eylemi uygulayan ‘’Zorba veya Zorbalar’’ ve üzerinde eylem uygulananlar ‘’Mağdur veya mağdurlar’’ olarak adlandırılmaktadır. Bezdiri eyleminde asıl sorunsa izleyicilerdir. Zorbanın propagandası veya baskısı altında bulunan iş yerindeki diğer çalışanlar, mağdurla dayanışma yerine izleyiciliği tercih ettiklerinde sorun daha da ağırlaşır.

Türkiye’de yapılan çalışmalarda ‘’Mobbing’’ olgusunun kurumlara göre karşılaşılma sıklığında ilk sırayı güvenlik sektörü, ikinci sırayı sağlık sektörü, üçüncü sırayı ise eğitim sektörü almaktadır. Yönetim yapılanmasında yöneticiden çalışanlara veya çalışanlardan yöneticiye ‘’Dikey Mobbing’’ olgusu olarak karşımıza çıkabilen eylem, eşit düzeyde çalışanlar arasında ‘’Yatay Mobbing’’ olarak da gözlenebilmektedir.

Zorbanın geçmişine ait psikolojik alt yapının uygulanan eylem çeşitliliğinde ve düzeyinde önemi bulunur. Kötü bir yönetici ve/veya aile içi travması, değerler çatışması, örgütsel ve bireysel çıkar ilişkileri, etnik ayrımcılık, ırkçılık, kincilik, kıskançlık, aşağılık kompleksi ve kültürel alışkanlıklar gibi pek çok etken bir sarmal halinde ‘’Zorba’’nın eylemlerini şekillendirebilir. Zorbayla çatışma yaşayan mağdur bireyin sosyoekonomik durumu, psikolojik alt yapısı, iş yerindeki diğer stres faktörleri, aileden ve arkadaşlarından aldığı destek gibi unsurlar da mağdurun ‘’Bezdiri’’ eyleminden etkilenme düzeyini belirler.

Bu alanda yapılan ilk idari düzenleme 3 Mart 2011 tarihli ‘’İşyerlerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesi’’ başlıklı Başbakan Recep Tayyip Erdoğan imzasıyla çıkarılan genelgedir. Bu genelgede kasıtlı ve sistematik olarak belirli bir süre çalışanın aşağılanması, küçümsenmesi, dışlanması, kişiliğinin ve saygınlığının zedelenmesi, kötü muameleye tabi tutulması, yıldırılması ve benzeri şekillerde ortaya çıkan psikolojik tacizin önlenmesi gerek iş sağlığı ve güvenliği gerekse çalışma barışının geliştirilmesi açısından çok önemli olduğu vurgusuyla alınacak önlemler belirtilmiştir. Bu konuda TBMM Yasama Komisyonunda geliştirilen ‘’Bezdiri-Psikolojik Taciz’’ yasasının hazırlanması, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bünyesinde Devlet Personel Başkanlığı, sivil toplum kuruluşları ve ilgili tarafların katılımıyla “Psikolojik Tacizle Mücadele Kurulu”nun çalışmalarının ve Bezdiri uygulayanların cezai işlemlerine düzenlemelerin getirilmesi beklenmektedir.

Bu alanda yapılacak akademik çalışmaların artması, mevcut durumun tespiti, üretim ve hizmet üzerine olan olumsuz etkilerinin incelenmesine katkı sağlayacağı açıktır. ‘’Bezdiri ve Bezdiriyle Mücadele’’ kapsamlı hizmet içi eğitimlerin İşçi Sağlığı ve Güvenliği açısından yararı da tartışılmazdır.

Sizlere daha iyi bir hizmet sunabilmek için sitemizde çerezlerden faydalanıyoruz. Sitemizi kullanmaya devam ederek çerezleri kullanmamıza izin vermiş oluyorsunuz. Daha fazla bilgi için Çerez Politikası