İşyerinde, “yıldırma amaçlı psikolojik taciz” olan mobbing konusunda, son 2 yılda 6 bine yakın şikayet yapıldı. Delillerle mobbing’i kanıtlayanlar, ihbar, kıdem ve manevi tazminat alabiliyor. Detayları Sosyal Güvenlik Uzmanı Dr. Resul Kurt, RS FM’de anlattı…

Alo 170 verileri, Türkiye’deki mobbing, yani psikolojik taciz mağduriyetini ortaya koydu. 2 yılda Alo 170 Mobbing Hattı’nı 5 bin 890 kişi aradı. Başvuruların yüzde 67’si özel sektör, yüzde 33’ü kamu çalışanı. Türkiye’de mobbing mağdurlarının yüzde 87’sinin mağduriyetinin sorumlusu amirleri. Kadınlar kamuda, erkekler özel sektörde mobbing mağduru oluyor. Mobbing hattını arayanların beşte biri istifaya zorlandığını, yüzde 30’u hakarete ve kötü muameleye maruz kaldığını söyledi. Cinsel taciz ve fiziksel şiddete uğrayanların oranı ise yüzde 1,6…

‘Mobbing’ konusunda merak edilenleri Sosyal Güvenlik Uzmanı Dr. Resul Kurt, yanıtladı:

Mobbing birçoğumuz için yeni bir kavram. İnsanlar mobbingin ne olduğunu tam olarak kestiremiyor ve bizim hukuk mevzuatımızda da yeni yeni yer bulmaya çalışan bir düzenleme.

MOBBİNG NEDİR?

Mobbingi psikolojik taciz olarak adlandırabiliriz. Mobbing, işyerinde çalışanların bir başka kişiye veya kişileri rahatsız edici, ahlak dışı ve sistematik söz ve davranışlarla taciz etme olayıdır. Mobbing özellikle hiyerarşik bir yapılaşmanın olduğu gruplarda, zayıf bir kontrolün olduğu kurumlarda, güçlünün altta kalanlara psikolojik yollardan baskı yapmasıdır. Gelişmiş ülkelerde cinsel tacizinde önüne geçen mobbing çoğunlukla üst düzey yönetim kademesinde çalışanlar tarafından uygulanmakta ve üst düzey yöneticilerde bir meslek hastalığı olarak değerlendiriliyor. Mobbingde sistemli ve sürekli olarak bir çalışanın genellikle psikolojik bazen de hem psikolojik hem de fiziksel olarak bir baskı altına alınması söz konusudur. Belli bir düzeydeki çatışma günlük yaşam içinde normal ve hatta yararları olabilir. Kişilerin kendi aralarında tartışmaları, kendi aralarında belli bir konuda uzlaşıya varmamaları mobbing değildir. İnsanlar tartışabilir, doğruyu bulma noktasında kendi aralarında bir rekabette yaşayabilirler. Ancak bu mobbing olayı çok daha farklı, işyerinde psikolojik taciz iki yönden sıradan bir çatışmadan ayrılır.

Birincisi işyerinde psikolojik taciz ahlak dışıdır. İkincisi ise çatışmanın yararları yerine mobbingin büyük zararlara yol açan bir etkisi vardır ve mobbing aslında birçok çalışanın maruz kalabildiği veya kaldığı halde bunun mobbing olduğunu bilmediği bir uygulamadır. Mobbingin ne olduğunu da insanların henüz tam olarak bilmemesinden dolayı yaygın bir şekilde mobbing uygulaması olmasına rağmen bu konuda bir bilinçlenmenin olmadığını maalesef üzülerek söylüyorum.

SİSTEMETİK BİR UYGULAMA

Çalışma hayatında özellikle iş hukuku bağlamında mobbing genellikle işveren veya işveren vekilleri tarafından işçinin tazminat almasına ve işe iade hükümlerinden yararlanmasına engel olacak tarzda işçiyi istifaya zorlayacak sistematik bir uygulamadır. Mobbinge maruz kalan işçide amaç istifaya zorlamak. Tabi mobbing hoş görülebilecek bir davranış değil. Çünkü özellikle Avrupa ülkelerinde mobbinge maruz kaldıktan sonra intihara kadar giden bir eğilim var. Bir anlamda kişinin bütün kişiliğini, bütün hakkını, bütün hukukunu ayaklar altına alıyorsunuz. O kişi kendisini topluma hiçbir faydası olmayan, işe yaramaz bir kişi olarak görüyor ve bu anlamda çok önemli bir konuda hem yöneticilerin, hem işverenlerin, hem de çalışanların mobbing konusunda çok bilinçli olmaları gerektiğidir.

HANGİ DAVRANIŞLAR ‘MOBBİNG’DİR?

Mobbinge uğrayan kişiler ne yapacaklarını bilmiyorlar. Nereye başvuracaklarını bilmiyorlar. Özellikle Çalışma Bakanlığı’nın Alo 170 hattı var. Bu konuda mobbingle ilgili destek alabilme imkanları var. Hangi davranışlar mobbing olarak adlandırılıyor?

-İşyerinde çalışanların ve işverenlerin işçiyle konuşmaması

-İşveren tarafından ifade edilme fırsatının verilmemesi, sınırlandırılması

-Kişinin sürekli olarak her yaptığı işin sonunda azarlanması, yapılan her işin sürekli eleştirilmesi

-Diğer çalışanlarla izole edilmesi, diğer çalışan kişilerle görüşmesi, konuşması, bilgi alışverişinin yasaklanması, hatta birlikte yemeğe gitmelerinin dahi yasaklanması ve o kişinin sürekli olarak alaya alınması

-Görevlerinin kısıtlanması, yetkilerinin artırılmak yerine azaltılması ama yapması gereken işlerin sayısal olarak artması ve yapamayacağı görevlerin sürekli olarak verilmesi

-Normal işini yapmak için ancak mesaisini kullanabilirken yapamayacağı mesaisinde yetişmeyecek çok ağır başka işlerin verilmesi ve bunun bitmemesi halinde de zaten bir işi yaramıyorsun, bir iş yapamıyorsun, yaptığın iş doğru düzgün bir iş yok gibi kişinin kişiliğini ayaklar altına alacak davranış modellerinin gözlenmesi

Belirgin davranışların ortak özelliği bir anda ortaya çıkma şeklinde değil uzun süreli ve sistematik olması, yöneticiler vardır bir anlık dalgınlıkla çalışanı azarlayabilir veya çalışanına hoş olmayan bir takım kelimeler kullanabilir, yaptığı iş beğenilmeyebilir. Sistematik değildir ve sürekli olarak yapılan bir uygulama değildir. Bir anlık kızgınlıkla veya bir anlık hoş görüsüzlükle yapılan bir davranıştır. Bu mobbing değildir. Mobbingde en az 6 ay süreyle sistematik bir şekilde bilerek, isteyerek ve bilinçli bir şekilde kişinin mağdur edilmesi amaçlanır. Mobbingin bir takım özellikleri vardır. Kasten uygulanır, sistematik bir biçimde tekrar edilir, en az 6 ay olmak üzere belli bir süre devam eder. Çalışanı yıldırıp uzaklaştırmayı amaçlar. Hatta bir hocamızın güzel bir sözü var, mobbingin Türkçeleştirilmesi ile ilgili “Yıldır, kaçır” diyor. Bir kişiyi işten atmak için uğraşmak yerine kişiye baskı yapıp istifaya zorlamak mobbing olarak adlandırılıyor ve bu da gerçekten kişilerde çok ciddi bir sıkıntıya sebebiyet veriyor.

MOBBİNGE UĞRAYAN KİŞİLER NE YAPMALI?

Mobbing mağdurlarının elinden tutacak, mobbing mağdurlarının bu anlamda sıkıntılarını giderecek bir mekanizma var mıdır? Evet, öncelikle mobbinge uğrayan kişiler mutlaka psikolojik destek alsınlar, bu psikolojik destekle birlikte mutlaka sağlık raporlarıyla, kullandıkları ilaçlarla mobbinge uğradıklarını belgelesinler. Bunlarla ilgili belge, bilgi, tanık ifadelerini mutlaka alsınlar ve mobbingle ilgili olarak hak arayışına girmek isterlerse de şu hakları var: Öncelikle iş sözleşmesini haklı nedenle fesh ederek kıdem tazminatı alarak ayrılma hakları var. Bunun haricinde ayrımcılık tazminatı isteme ve yine ayrıca borçlar kanunu, medeni kanuna göre tazminat isteme hakları var.

Bu anlamda mobbing mağdurlarının destek alabilecekleri çeşitli sivil toplum örgütleri olduğunu da hatırlatmak isterim.

Sizlere daha iyi bir hizmet sunabilmek için sitemizde çerezlerden faydalanıyoruz. Sitemizi kullanmaya devam ederek çerezleri kullanmamıza izin vermiş oluyorsunuz. Daha fazla bilgi için Çerez Politikası