Mobbing ve tazminat sorunu

SORU: Çalıştığım işyerinde, bana sürekli işi bırakmam için baskı yapılıyor ve hakaretler ediliyor. İşyerindeki en zor ve yapılması oldukça yorucu ve pis olan işler hep bana verilmektedir. Bu durumda ben iş sözleşmemi nasıl feshedebilirim? Mobbing sebebi ile feshetmem durumunda tazminatlarımı alabilir miyim?

CEVAP: Mobbing genellikle işverenler tarafından, İş Kanunlarının işçiyi koruyan tazminat ve işe iade hükümlerinden kurtulmak için işçiyi istifaya zorlamak şeklinde sistematik olarak uyguladığı ve mobbinge maruz kalan işçinin psikolojik açıdan ciddi zararlar gördüğü davranış biçimleri olarak tanımlanmaktadır. Yabancı ülke düzenlemelerinde yer almasına rağmen Türkiye’de mobbing hakkında yapılan düzenleme 2012 yılında yürürlüğe girecek olan Yeni Borçlar Kanununun “İşçinin kişiliğinin korunması” başlıklı 417. maddesinde yer alan “İşveren, hizmet ilişkisinde işçinin kişiliğini korumak ve saygı göstermek ve işyerinde dürüstlük ilkelerine uygun bir düzeni sağlamakla, özellikle işçilerin psikolojik ve cinsel tacize uğramamaları ve bu tür tacizlere uğramış olanların daha fazla zarar görmemeleri için gerekli önlemleri almakla yükümlü” kılındığı maddedir.

Ancak, henüz yürürlükteki kanunlarda bir düzenleme bulunmamasına rağmen, son yıllarda mobbing mağdurlarının açtığı emsal davalar ve konu hakkında yürütülen farkındalık çalışmaları ile mobbing ile ilgili mahkeme kararları çoğalmaktadır.

Ankara 8. İş Mahkemesinin 2006 yılında verdiği karar, mahkemelerin mobbingle ilgili verdiği ilk karar olup, işyerinde amiri tarafından sözlü ve yazılı baskı oluşturulması, işçiden 1.5 sene içinde 5 defa yazılı savunma istenmesi ve haksız kınama cezaları verilmesi sonucu davacının duygusal tacize uğradığı kabul edilmiş ve işveren, bu manevi baskılar ve psikolojik yıpranma nedeni ile 1.000-TL manevi tazminat ödemeye mahkûm edilmiş olup bu karar Yargıtay tarafından da onanmıştır.

Mobbing nedeni ile de işçi, iş sözleşmesini fhaklı nedenle feshedebilme hakkına sahiptir. Mobbing konusu eylem işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler veya davranışlar şeklinde oluşmuşsa mobbinge maruz kalan işçi, İş Kanunu 24/II hükmüne göre iş sözleşmesini ihbar süresini beklemeden derhal haklı nedenle feshedebilir. İşçi, kendisine mobbing uygulandığını ispat etmesi ve kıdem tazminatına hak kazanma şartlarını taşıması halinde işverenden kıdem tazminatını isteyecektir. Mobbinge maruz kalan işçi açısından ayrıca, Medeni Kanunu’na göre mobbing nedeniyle kişilik hakları ihlal edildiği gerekçesi ile maddi ve manevi tazminat yollarına başvurabilir. Ancak burada mobbing eylemi ile meydana gelen maddi ve/veya manevi zarar arasında illiyet bağı bulunması gerekir. İşçi ayrıca, mobbingi oluşturan eylemlerin Ceza Kanunundaki suç teşkil eden eylemler içerirse mobbing failinin bu suçlardan dolayı ayrıca cezalandırılması için şikayette bulunabilir